Model sił konkurencyjnych Portera jest narzędziem zarządzania strategicznego wykorzystywanym do analizy poziomu konkurencji w danej branży i jej zdolności do generowania zysków. Został on opracowany przez profesora Harvard Business School Michaela Portera w 1979 roku i od tego czasu stał się dominującym narzędziem wykorzystywanym przez przedsiębiorstwa w procesie planowania strategicznego. Model analizuje pięć elementów konkurencji, którymi są: siła nabywcy, siła dostawcy, zagrożenie substytutami, zagrożenie nowymi podmiotami oraz rywalizacja między istniejącymi konkurentami.
Siła nabywcy to zdolność nabywców (konsumentów) do wywierania presji na przedsiębiorstwa poprzez dyktowanie cen, jakości i warunków dostaw. Może to być spowodowane tym, że nabywcy mają wybór na rynku, mają silną siłę przetargową lub mają możliwość łatwej zmiany dostawcy. Firmy muszą być świadome siły swoich nabywców i tego, jak mogą oni wpływać na rentowność branży.
Siła dostawców to zdolność dostawców (producentów/usługodawców) do wywierania presji na przedsiębiorstwa poprzez dyktowanie cen, jakości i warunków dostaw. Może to wynikać z tego, że dostawcy mają dominującą pozycję na rynku, dysponują silną siłą przetargową lub mają możliwość łatwej zmiany klientów. Firmy muszą być świadome siły swoich dostawców i tego, jak mogą oni wpływać na rentowność branży.
Zagrożenie substytutami odnosi się do możliwości przejścia konsumentów na inny produkt lub usługę ze względu na alternatywę o niższej cenie lub wyższej jakości. To może być główny czynnik w branży, ponieważ może drastycznie zmniejszyć lub wyeliminować zyski ustalonego biznesu. Firmy muszą być świadome potencjału substytutów w swojej branży i tego, jak mogą one wpłynąć na ich rentowność.
Zagrożenie ze strony nowych podmiotów odnosi się do możliwości wejścia nowych przedsiębiorstw na rynek i konkurowania z istniejącymi przedsiębiorstwami. To może być główny czynnik w branży, ponieważ może drastycznie zmniejszyć lub wyeliminować zyski ustalonego biznesu. Firmy muszą być świadome potencjału nowych podmiotów w ich branży i tego, jak mogą one wpłynąć na ich rentowność.
Rywalizacja między istniejącymi konkurentami to konkurencja między istniejącymi przedsiębiorstwami w danej branży. Może ona wynikać z dużej liczby konkurentów na rynku, podobieństwa ich produktów lub usług lub obecności silnych liderów, którzy dominują na rynku. Firmy muszą być świadome siły swoich konkurentów i tego, jak mogą oni wpływać na rentowność branży.
Model sił konkurencyjnych Portera ma daleko idące implikacje dla przedsiębiorstw, ponieważ może być wykorzystywany do informowania o decyzjach dotyczących cen, rozwoju produktu, marketingu i innych aspektów działalności. Firmy muszą być świadome implikacji modelu i tego, jak może on wpłynąć na ich długoterminową rentowność.
Przedsiębiorstwa muszą opracować strategie reagowania na implikacje modelu Portera. Może to obejmować strategie cenowe w celu maksymalizacji zysków, strategie rozwoju produktów w celu wyprzedzenia substytutów lub strategie marketingowe w celu odróżnienia swoich produktów od konkurencji.
Podsumowując, Model sił konkurencyjnych Portera jest podstawowym narzędziem dla przedsiębiorstw w ich procesie planowania strategicznego. Analizuje on pięć elementów konkurencji, które pozwalają przedsiębiorstwom określić swoją pozycję na rynku i opracować strategie maksymalizacji zysków. Zdając sobie sprawę z implikacji modelu i opracowując strategie reagowania na niego, przedsiębiorstwa mogą zapewnić sobie długoterminowy sukces.